آسیبهای مچدستکشیدگی و صدمه رباطهای مچ دست یک آسیب مچ است که در آن رباطهای مچ دست دچارکشیدگی و گاهی پارگی می شوند. در این آسیب دیدگی استخوانهای مچ دست صدمه ای نمیبینند. پیچ خوردگی مچ دست می تواند ناشی از حرکات تکرار شونده و یا ضربات و کشیدگیهای مچ باشد. در شکستگی مچ دست یک یا چند استخوان مچ دچار شکستگی می شوند. درساختار مچ دست 8 استخوان کوچک که در دو ردیف افقی 4 تایی ردیف شده اند وجود دارندکه این 8 استخوان در بالا به استخوانهای ساعد و در پائین به استخوانهای کف دست توسطرباطها اتصال دارند.
علل صدمات مچ دست - مهمترین علت صدمات مچ دستسقوط بر روی زمین بصورتی است که روی کف دست بیافتیم. - همچنین علت مهم دیگری کهسبب آسیب مچ دست بخصوص در زنان می شود انجام حرکات مداوم و تکراری است که روی مچاعمال می شود و سبب بورسیت مچ و سندرم تونل مچ دست می شود که در ادامه به آنهااشاره می شود.
نشانه های آسیبدیدگی مچ دست
- تورم - گرمی در مچ - درد - تغییر رنگمچ دست - کاهش توانایی در حرکات مچ دست - تغییر شکل واضح چه موقع به پزشک مراجعه شود - وجود دردشدید - وجود تغییر شکل واضح در مچ : احتمال وجود شکستگی مچ یا دررفتگی مچ وجوددارد. - وجود بی حسی در مچ و دست. - عدم توانایی در حرکت دادن مچدست. - ادامه یافتن درد پس از 24-12 ساعت علی رغم مصرف داروهای ضددرد.
شرح حال و معاینه
- در مورد مکانیسم آسیبهای مچ دست و حالتی که در آن آسیب رخداده پرسیده می شود. - معاینه کامل مچ دست از شانه تا انگشتان برای رد آسیب وناحیه آسیب دیده احتمالی دیگر. - بررسی عروقی دست ( نبض ها ) - بررسی عصبیدست ( حس و حرکت ) - بررسی حساسیت در لمس مچ دست : وجود حساسیت در لمس قسمت خلفیخارجی مچ مهم است چرا که شایعترین محل مچ است که دچار شکستگی می گردد و این شکستگیاغلب در عکس رادیوگرافی دیده نمی شود. - گاهی عکس رادیوگرافی از مچ و ساعددرخواست می شود.
درمان آسیب های مچ دست
*درمان در خانه :
- چنانچه بعد از سقوط روی دست دچاردرد و تورم ناحیه مچشدید اولین کاری که باید انجام داد استراحت دادن به مچ است. - چنانچه تغییر شکلواضح یا دردخیلی شدید نداشتید می توانید برای کاهش درد از استامینوفن یا ایبوبروفناستفاده لازم است که دست را روی بالش نرمی قرار دهید و به آن استراحت دهید. - محل آسیب را با یخ سرد کنید. اما یخ را مستقیم روی مچ قرار ندهید. کیسه حاوی یخ را درون حوله ای قرار دهید و حوله را روی مچ دست بگذارید. - چنانچهعلائم آسیب مثل درد یا تورم شدید بیش از یک روز ادامه یافت به پزشک مراجعهکنید. - چنانچه تغییر شکل واضح یا دردشدید یا بی حسی در دست داشتید مچ را روی یکبالش نرم قرار داده و به پزشک مراجعه کنید.
*درمان پزشکی :
- چنانچه در رادیوگرافی مچ دست شکستگی دیده نشود تشخیص پزشککشیدگی و پیچ خوردگی مچ دست خواهد بود مگر آنکه در لمس قسمت خلفی خارجی مچ حساسیتوجود داشته باشد که از آنجائی که شکستگی این ناحیه می تواند در رادیوگرافی دیدهنشود نمی توان شکستگی را رد نمود. - در موارد پیچ خوردگی مچ دست بر حسب میزانناراحتی , میزان تورم, میزان محدودیت حرکات مچ و احتمال وجود شکستگی های پنهان ( شکستگی ریزی که در عکس رادیوگرافی دیده نشود ) پزشک میتواند تصمیم بگیرد که از آتلبندی مچ دست استفاده کند. در موارد شک به شکستگی پنهان مچ لازم است طی 10-5 روزآینده از مچ رادیوگرافی مجدد انجام می گیرد. - در موارد کشیدگی و پیچ خوردگیخفیف مچ هیچ گونه آتل بندی لازم نیست و کمی کاهش فعالیت مچ برای جلوگیری از تشدیددرد توصیه می شود. - بر حسب شدت درد ممکن است داروهای ضد درد تجویزشود. - اغلب متخصصان فقط یخ درمانی را توصیه می کنند اما برخی معتقدند که میتوان بعد از 48 ساعت از گرما درمانی هم استفاده نمود. - شکستگی های مچ دست برحسب نوع آن می توانند در همان ویزیت اول درمان شوند یا به پزشک اورتوپد ارجاعشوند.
بورسیت مچ دست
◄تعریف:بورسهایک کیسه کوچک حاوی مایع هستند که سبب لغزندگی و نرم کردن حرکات تاندونها درمحل مفصلها می شوند. در اثر حرکات و ضربات تکرار شونده به بورس در آن التهاب رخ میدهد. اینامر در کسانی که زیاد بر روی مچ دست اعمال نیرو می کنند مثل رانندگان و سوارکاران وزنان میانسال که زیاد کار خانه انجام میدهند بیشتر رخ میدهد. ◄نشانهها:دردمچ هنگامی که مچ به سمت عقب خم شود یا هنگام اعمال وزن رویمچ علامت اصلی آن است, گاهی تورم در روی مچ دست وجود دارد. ◄درمان:درمان براساس استراحت به مچ و سرما درمانی استوار است, در موارد شدید تر گاهی پزشک از امواجفراصوت یاداروهای ضد التهابی و یا در درجه آخر از تخلیه مایع درون بورستوسط سوزن استفاده می کند. سندرم تونل مچدست
◄تعریف:عصب مدین( median nerve) عصبی است کهدر جلوی مچ دست از داخل یک تونل استخوانی لیفی به نام کارپال تونل عبور می کند و بهعضلات جمع کننده انگشتان عصب می دهد و همچنین حس نیمه خارجی کف دست و انگشتان راتامین می کند. التهاب عضلات,تاندونها یا شکستگی در محل تونل کارپال سبب تحت فشارقرار گرفتن این عصب در داخل تونل شده و سبببروزعلایم این سندرم می شود. ◄علایم: یک درد گنگ در مچ و ساعدبه همراه درد تیر کشنده به انگشتان یا یک درد سوزاننده مچ دست به همراه بی حسیدر انگشتان شست,اشاره و انگشت میانی درد معمولا در شب هنگام تشدید میشود ◄درمان: •استراحت به مچ با استفاده ازمچ بند یا آتل •رد ابتلا به دیابت(دیابت از علل مهم این عارضه میباشد) •در موارد ملایم استراحت به مچ با آتلبندی و استفاده از داروهای ضد التهابی اساس درمان است •در مواردی که علایم پایدار بماند شاید جراحی لازمباشد.
پیگیری
چنانچه طی 5-3 روز دردمچ بطور کامل بهبود نیافت و یا حتی زودتر دچار تشدید علائم یا ایجادمشکل جدیدی شدید به پزشک مراجعه فرمائید.
پیشگیری
بسیاری ازورزشها مثل اسکیت شما را مستعد آسیبهای مچ می کند بهترین کار برای جلوگیری از آسیببه مچ استفاده از مچ بندهای مناسب و استاندارد می باشد. پیش آگهی - اغلب پیچخوردگی های مچ دست طی 5-3 روز بهبود می یابند. - در مورد شکستگی ها بر حسب نوعآن پیش آگهی متفاوت است و آنرا میتوانید از پزشک معالج خود بپرسید
پارگی تاندون آشیل بطور معمولدر افراد جوان و فعال و سالم 30 الی 50 ساله که هیچ سابقه ای از درد مچ یا پانداشته اند رخ می دهد. اغلب پارگی های تاندون آشیل 2-1 اینچ بالاتر از محل اتصال آنبه استخوان پاشنه پا ایجاد می شود و فقط در تنیسورها است که امکان پارگی زرد پیآشیل در محل اتصال آن به عضله پشت ساق زیاد است. عدم آمادگی کامل بدنی, سن بالاو کشش بیش از حد اعمال کردن بر روی عضله پشت ساق از علل مهم خطر برای ایجاد پارگیتاندون آشیل می باشند اما شایعترین رخدادی که سبب پارگی آشیل می گردد اعمال نیرویکششی بر روی پایی است که در محل مچ به سمت عقب خم شده است. مثل شروع استارت دو هایسرعت 100 متر. البته پارگی و آسیب زردپی آشیل می تواند در اثر اعمال ضربه مستقیم بهآن نیز رخ دهد.
فرکانس
میزان شیوعپارگی تاندون آشیل مشخص نیست اگر چه در مردان شایعتر از زنان است و در دهه های 3 تا 5 زندگی هم شیوع بیشتری دارد.
آناتومی کاربردی
زردپی آشیل بزرگترین و قوی ترینتاندون بدن انسان است. طول این تاندون در حدود 15 سانتی متر است و ادامه تاندونیعضله سه سر پشت ساق محسوب می گردد. تاندون آشیل باید زاویه حدود 30 درجه به استخوانپاشنه پا اتصال می یابد. خونرسانی آن از انتهای عضلانی آن و نیز از عروقی که ازاستخوان پاشنه به آن وارد می شوند تامین می گردد. 6-2 سانتی متری انتهای تحتانی آنعروق خونی ندارد و از قسمت محیطی و به طریقه انتشار تغذیه می شود و همین بخش بدونعروق است که در تمرینهای مداوم و فشارهای مختلف به سبب کمبود خونرسانی می توانددچار آسیب دیدگی و پارگی شود.
بیومکانیک ویژه ورزش
عمل عضله سه سرپشت ساق که تاندون آشیل آنرا به استخوان پاشنه پا اتصال می دهد خم کردن زانو و خمکردن به عقب مچ پا ( پلانتار فلکسیون ) است. خم شدن به عقب مچ پا در حرکات ورزشیاهمیت زیادی دارد مثل دویدن, پریدن و ایستادن و بالا رفتن از جایی مثل کوهنوردی . در خلال دویدن فشارهای معادل 10 برابر وزن بدن بر روی تاندون آشیل وارد می آید کهاگر آسیب قبلی در آن وجود داشته باشد مستعد آسیب مجدد خواهد بود.
شرح حال
• فرد آسیب دیده معمولاً بیانمی کند که احساس پاره شدن چیزی در پشت پا داشته و بدنبال آن دچار درد شدیدی شدهاست. • شاید بیان کند که در اثر اصابت ضربه و یا بازشدن ناگهانی پا در وضعیتی کهمچ پا به عقب خم بوده این درد ایجاد شده است. • امکان دارد که قبل از این دردشدید قبلاً در هنگام ورزش دچار درد خفیف پشت مچ پا می شده که اگر این امر را بیانکند نشانه آسیب قبلی یا زمینه ای تاندون آشیل مثل التهاب آن وجود دارد. که در زمینهاین آسیب قبلی حال دچار پارگی تاندون شده است. • سابقه ای از تزریق داخل تاندونیاستروئیدها که می تواند سبب ضعف تاندون شود هم باید پرسیده شود. • فرد بیان میکند که نمی تواند روی انگشتان پا بایستد یا از روی زمین بلند شود یا اینکهبدود. • باید پرسیده شود که آیا قبلاً هم در همین پا دچار پارگی شده است یاخیر.
معاینه
• باید تمام طول عضله سه سر پشتساق و تاندون آشیل معاینه و لمس شود و به هر گونه تورم حساسیت در لمس و نقص و فقدانتاندونی توجه گردد. • فرد در خم کردن مچ پا به عقب در برابر مقاومت دست ماناتوان است. • انجام تستهای تخصصی مثل : Hyper dorsiflexion و Thompson test و O’Brien needle test . علل پارگی تاندونآشیل
ریسک فاکتورهای پارگی تاندون آشیل عبارتند از : 1- ورزشکردن ناپیوسته و گاهگاهی 2- سن بین 50-30 سال 3- پارگی یا آسیب قبلی تاندونآشیل 4- تزریق قبلی استروئید داخل تاندون 5- تغییر شدید در میزان تمرین یاشدت تمرین. 6- شرکت در فعالیتهای جدید که در آنها مهارت کافی نداریم.
بررسی های تصویری
• رادیوگرافی مچ پا می تواندتورم بافت نرم , کلسیفیکاسیون و کندگی همزمان بخشی از استخوان پاشنه پا را نشاندهد. رادیوگرافی برای رد کردن اختلالات استخوانی و شکستگی های همراه بسیار مفیداست. • MRI و سونوگرافی برای تایید تشخیص کمک می کنند اما اهمیت این روش درپارگی های جزئی تاندون آشیل است که در رادیوگرافی دیده نمی شود. • سونوگرافیساده, سریع, ارزان و قابل تکرار است و با معاینه دینامیک می توان ضخامت تاندون ومیزان فاصله خالی در اثر پاره شدن را تشخیص داد. اما بشدت وابسته به شخصی است کهآنرا انجام می دهید. • MRI برای تشخیص پارگی های جزئی تاندون بسیار حساس است. همچنین برای تغییرات تخریبی مزمن تاندون, التهاب غلاف تاندونی, پارگی کامل آشیل وضخیم شدگی تاندون تشخیصی است. اما بررسی دینامیک با آن امکانپذیر نبوده و نیز گراناست.
درمان
در صورت پارگی کامل نیاز بهانجام جراحی وجود دارد. پس از بهبودی کافی تاندون با تشخیص پزشک فیزیوتراپی بایدصورت گیرد تا قدرت عضلانی و استحکام تاندونی و حس عمقی مناسب از مفصل شکلگیرد.
۸۵%از صدمات مچ پا را پیچ خوردگی هایمچ پا تشکیل می دهد . و 85% این پیچ خوردگی ها را نوعی پیچ خوردگی که در آن پا ( کفپا ) به سمت داخل بوده و کناره خارجی پا مماس بر زمین می باشد تشکیل می دهد که آسیبوارده به سمت خارج مچ پا وارد می شود . پیچ خوردگی مچ پا شایعترین آسیب و صدمه ورزشی محسوب می گرددکه احتمال بروز آن در دوره ورزشی یک فرد بین 45-25% می باشد . پیچ خوردگی مچ پابویژه در ورزشهای فوتبال ، والیبال ، بسکتبال شایع است . آناتومی مچ پا درساختار مچ پا سه استخوان درشتنی ( تیبیا ) و نازک نی ( فیبولا ) و تالوس ( قاپی ) شرکت دارند که توسط رباطهاییمثل رباط دلتوئید ، رباط تالوفیبولار قدامی و خلفی و ... حمایت می شوند . علت بیشتربودن آسیب در سمت خارجی مچ پا نسبت به سمت داخلی آن بالاتر بودن سطح مفصلی و بیشتربودن سطح مفصلی در سمت داخل نسبت به خارج است و نیز اینکه رباطهای سمت داخل مچ پا ( رباط دلتوئید ) قطورتر و محکم تر از رباطهای سمت خارج مج پا می باشند . در سمت خارجسه رباط نسبتاً کم استحکام تالوفیبولار قدامی و خلفی و رباط پاشنه ای به نازک نی راداریم .
انواع پیچ خوردگی های مچ
1- پیچ خوردگی های خارجی
:در حرکت چرخشی پا به سمت خارج به طوری که کف پا به سمت داخل قرارگیرد رخ می دهد و در آن قسمت خارجی مچ پا صدمه می بیند . 2- پیچ خوردگی های داخلی
:در حرکت چرخشی پابه سمت داخل به طوری که کف پا به سمت خارج قرارگیرد رخ می دهد و در آن قسمت داخل مچپا صدمه می بیند . 3- پیچ خوردگی های بالایمچ پا
:که منظور پارگی رباط بین درشت نی و نازک نی در انتهایتحتانی آنها است که اغلب با درد جلوی مچ پا تظاهر پیدا می کند .
درجه بندی آسیب پیچ خوردگی مچ پا براساس معاینه بالینی
درجه 1
:مچ دردناک اما عدم ناپایداری مفصل که باکشیدگی خفیف رباط قاپی_نازک نی قدامی همراه است .
درجه 2
:مچ دردناک و در بررسی مفصل ناپایداری درمعاینه مفصل دیده می شود که همراهی با پارگی کامل رباط قاپی_نازک نی قدامی و پارگیناکامل رباط پاشنه ای _ نازک نی دارد
درجه 3:
مچ دردناک همراه با ناپایداری مفصل مچ درمعاینه . این حالت با پارگی کامل هر دو رباط قاپی_نازک نی قدامی و پاشنه ای _ نازکنی می باشد .
بیومکانیک ورزشی
مکانیسمهای پیچ خوردگی مچ پا در حرکات ورزشی شامل پریدن ها ، چرخیدنروی یک پاشنه و تماس نزدیک بین ورزشکاران که در آنها پاها روی هم گذاشته می شود میباشد .
معاینه فیزیکی
حداکثرحساسیت در لمس در پیچ خوردگی های خارجی در محل رباط نازک نی-قاپی قدامی یا رباطپاشنه ای-نازک نی دیده می شود .هیچ درد استخوانی یا در لمس وجود ندارد.چنانچ
ه باشد مطرح کننده شکستگی استخوان است و باید بررسی شود. دردمحدود به قسمت داخل,پیچ خوردگی و کشیدگی سمت داخل را مطرح می کند . تست کشیدن پابه جلو می تواند در بررسی پارگی رباط قاپی-نازک قدامی (ATFL) کمک کند . با یک دست ساق را نگه داشته و با دست دیگری پاشنه را به جلو می کشیمچنانچه پا به اندازه 10 میلی متر جلو آمد و یا اختلاف دو سمت بیشتر از 3 میلی متربود پارگیATFL مطرح است.حتماً باید هر دو پا را معاینه کرد چون میزان حرکت و شلیمفاصل در افراد مختلف متفاوت است .
عکس سادهرادیولوژی در صورتیکه فرد بین 65-2 سال باشد . CT در رد استئوکندریت MRI دربررسی آسیبهای بافت نرم شکستگی ها و استئوکندریت
برخورد با فرد آسیب دیده
فاز حاد:
1 )برنامه بازتوانی :با استراحت ، کمپرس آبسرد و بالا نگه داشتن عضو صورت می گیرد . 2 )درمان دارویی :هدف کاهش درد و التهاب است که عمدتاً با استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی صورت می گیرد . 3 )مداخله جراحی : برای پیچ خوردگی های سطح بالا و ناپایداری مزمنمچ در نظر گرفته می شود . سایر مداخلات : شامل استفاده از آتل در موارد شدیدپیچ خوردگی و نیز نگهداری های محیطی مفصلی می باشد . می توان سایر درمانها مثلماساژ را هم در نظر داشت .
فازبهبودی:
فیزیوتراپی : برای بدست آوری مجدد قدرت و حس هایعمقی و نیز دامنه حرکات نرمال مفصل صورت می گیرد . سایر درمانها : ماساژ درمانی، تزریقات داخل مفصلی و ... را شامل می گردد .
بازگشت به تمرین و مسابقه
باید ابتدا تمرینات باحرکات در خط مستقیم شروع شده و بعد حرکات به جلو و عقب صورت گیرد و بعد حرکات بهطرفین را شامل گردد . زمانی می توان به مسابقات بازگشت که در هر جهتی از حرکت علائمدرد وناراحتی ظاهر نگردد .
پیش آگهی
معمولاً در آسیبهای جزئی بهبودی به سرعت رخ می دهد لگن در پیچخوردگی های شدید به سمت داخل یا خارج و نیز پیچ خوردگی های سطح بالا بهبودی دیررساست ولی معمولاً بدون عارضه می باشد .